Koncert Gan Eden
Wystawa „Gan Eden – Raj?” wędruje po różnych przestrzeniach Warszawy, dzięki czemu coraz więcej osób może dowiedzieć się jak funkcjonowała ta innowacyjna, nie tylko w latach trzydziestych XX wieku, ale i dziś, placówka opiekuńczo-wychowawcza. Jest ona prezentacją Sanatorium im. Włodzimierza Medema na historycznym tle zróżnicowanego społecznie, kulturowo, religijnie i politycznie życia mieszkańców Letnisk Falenickich. Ukazuje historię powstania i 16-letniej działalności Sanatorium, niezwykłą ideę ośrodka, przedstawia młodych pensjonariuszy i ich życie codzienne oraz wybitnych wychowawców i nauczycieli pracujących w Sanatorium. Opowiada też o tragicznym końcu placówki w sierpniu 1942 r.
W 1926 roku otwarto Sanatorium im. Włodzimierza Medema w Miedzeszynie. Wybudowane dzięki funduszom zbieranym na całym świecie przez działaczy Bundu (Ogólnożydowski Związek Robotniczy na Litwie, w Polsce i w Rosji), nadzorowane było przez Centrale Jidisze Szul Organizacje (CISzO).
Sanatorium dla dzieci żydowskich z ubogich rodzin przyjmowało również dzieci narodowości
polskiej, co miało znaczący wpływ na kształtowanie dobrych kontaktów polsko-żydowskich.
Placówka, której głównym celem było przywrócenie pełnego zdrowia dzieciom zagrożonym gruźlicą, była znana w kraju i na świecie jako niezwykle nowatorska ze względu na prowadzony w niej innowacyjny program wychowawczy i edukacyjny.
Nadanie przebywającym w sanatorium dzieciom swego rodzaju autonomii, zachęcanie ich do wspólnego działania na rzecz innych, edukacji przyrodniczej i kulturalnej, stanowiło wówczas novum, porównywalne tylko z szeroko znaną ideą korczakowską. Ta wyjątkowa republika dziecięca funkcjonowała 16 lat, otaczając opieką blisko 10 000 dzieci z całej Polski.
Działalność sanatorium zakończyła się tragicznie. W 1942 r. zlikwidowano falenickie getto, a dzieci i opiekunów zamordowano w Treblince.
Miejsce to zachowało się głównie w archiwach, na zdjęciach, w filmie Aleksandra Forda Mir kumen on (Droga Młodych) i we wspomnieniach osób związanych z sanatorium.
Projekt Gan Eden – Raj? Sanatorium im. Medema w Miedzeszynie ma na celu przywracanie pamięci o dzieciach i pracownikach sanatorium, o ideach pedagogicznych, o miejscu znaczącym dla historii nie tylko dzielnicy Wawer, całej Warszawy, ale i kraju.
Projekt składa się z wielu elementów. To wystawy i koncerty prezentowane w różnych miejscach i przestrzeniach, sesja naukowa, publikacje książkowe, strona internetowa. Do działań edukacyjnych dołączają szkoły, tworząc własne projekty (np. Zespół Szkół Lauder-Morasha w Warszawie).
We wrześniu 2016 r., obok Szkoły Podstawowej nr. 216 przy ul. Wolnej, w pobliżu miejsca, gdzie funkcjonowało sanatorium, została odsłonięta tablica upamiętniająca dzieci i pracowników Sanatorium im. Medema w Miedzeszynie. Uczniowie i nauczyciele podjęli zobowiązanie opieki nad tablicą.
Wernisaż wystawy „Gan Eden – Raj” uświetni koncert formacji Pawła Szamburskiego, wirtuoza klarnetu, w składzie Radek Polakowski (multiinstrumentalista – wiolonczela, skrzypce, cymbały, akordeon), Bartek Nazaruk (perkusja), Piotr Janiec (tuba), Maurycy Idzikowski (trąbka). Gościem specjalnym koncertu będzie Andrzej Bauer – wirtuoz wiolonczeli, profesor Uniwersytetu Muzycznego w Warszawie i Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, laureat licznych nagród zagranicznych i krajowych (m.in.Fryderyka).
Uroczysty koncert poświęcony jest pamięci dzieci, ich opiekunów i wychowawców.
Wstęp wolny. Zapraszamy!
Koncepcja, animacja, przygotowanie koncertu – Andrzej Rukowicz
Współpraca: Piotr Cieślik, Jolanta Pełka, Lidia Dańko
Organizator: Europejski Instytut Kultury Fundacja
Partnerzy projektu:
FUNDACJA PZU
Urząd Dzielnicy Wawer
Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Wawer m.st.Warszawy,
Centrum Społeczności Żydowskiej,
Otwarta Rzeczypospolita,
Kinokawiarnia Stacja Falenica,
Polskie Towarzystwo Studiów Judaistycznych,
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Dotknięcie Linii
Patroni medialni: Polityka, Midrasz, Stolica, Linia Otwocka, Kurier Wawerski, Wiadomości Sąsiedzkie, TU Stolica
Zapraszamy na stronę internetową: www.medemsanatorium.wordpress.com
Oprac. Jolanta Pełka